Goodbye Waza

Leeswaarschuwing: dit bericht is lang

Vandaag reed ik voor de laatste keer van Waza naar Maroua. Morgen zal mijn reis zich zuidwaarts voortzetten, per bus via Garoua naar Ngaoundere, per trein van Ngaoundere naar Yaounde en per bus van Yaounde naar Douala. Als alles goed gaat, zal ik morgen in de loop van de dag in Douala aankomen. Maar laat ik niet op de zaken vooruit lopen, er is voldoende gebeurd om over te schrijven.

Waza ondergaat na de regens van de afgelopen tijd een ware metamorfose. Vogels zijn aan het baltsen, broeden, of hebben al kuikens en de kuddes topies zijn uitgebreid met kalfjes die met hun lange poten verbazend snel zijn. In de dorre graslanden schieten fluorescerend groene scheuten omhoog en vanuit het niets komen de mooiste bloemen te voorschijn. Tussen de venijnige doorns van de acacia kruipt fris blad naar buiten, waardoor de rode takken langzaam verdwijnen onder een groene sluier. De Sahel, die ik heb leren kennen als een dorre zandbak, schudt het stof van zich af en komt uitbundig tot leven. En precies op dat moment pak ik de biezen...

Vrijdag vertrok ik samen met Lana en mijn Kameroenese begeleidster naar Waza. Ralph, Barbara en Kim waren er al voor hun onderzoek naar de "grashopper buzzard". De aanwezigheid van onze Kameroeneese begeleidster werkte volgende dagen niet bepaald sfeerverhogend (evenals de eerdere spaarzame dagen dat ze meeging). Ze zat op de eersteklas stoel (eerste klas: de passagiersstoel voorin, tweede: de bank daarachter, derde: de twee banken achterin de auto, je zit met je rug naar het raam en met je voeten op een reserveband, vierde: op het dak) die ze alleen verliet ("its not easy he? doing lion research" verzuchtte ze) zodat wij uit de auto konden klimmen en telemetrie doen. Aangezien de Toyota Landcruiser een driedeurs is, is uitstappen voor iemand met mijn lengte en lenigheid een haast onmogelijke opgave (zo moet het ongeveer voelen om geboren te worden). Daarom besloot ik na een paar keer vierde klas verder te reizen, dan hoefde ik niet elke keer het dak op te klimmen en het bespaarde me de het gezeur van een verdieping lager (en mij bleven vele geboorten bespaard). Vierde klas reizen is niet gemakkelijk. Ik was constant bezig te voorkomen dat ik naar beneden viel en mijn van spaarzaam zitvlees voorziene achterwerk bleek niet goed bewapend tegen het gehobbel. Toen de weg erg slecht werd, met opgedroogde olifantensporen, verhuisde ik naar de derde klas. Omdat Adda altijd in de derde klas zit, kreeg ik er gratis lessen Foulfoude bij.

Zoals altijd was er ook afgelopen week een ervaring die alle ongemakken ruimschoots compenseerde. Zondag hoorden we van een gids dat hij leeuwen had gezien bij Talangourou, een mare in de vloedvlakte. We gingen er heen en vonden drie leeuwinnen, waarvan Fanne (een van onze gezenderde leeuwen) er een was, en een mannetjesleeuw. Omdat ze achter rietstengels in de schaduw lagen, konden we ze niet goed fotograferen. Leeuwen hebben de gewoonte om omstreeks vijf uur in de avond te gaan drinken, daarom besloten we ze bij de waterkant op te wachten. Om kwart over vijf kwamen de twee vrouwtjes uit de bosjes en gingen in het gras liggen en even later voegde het mannetje zich bij hen. We aanschouwden een uur lang ordinair huiskattengedrag, maar dan bij katten van ongeveer tweehonderd kilo. Kopjes geven, op de rug liggen met de poten in de lucht. Een van de leeuwinnen, de jongste en nieuwsgierigste, kwam zes meter naast onze auto op een platte termietenheuvel liggen slapen en naar ons kijken. Toen het begon te schemeren, begon de jongste leeuwin te brullen en even later kwamen er vijf welpen uit de bosjes. Een van de welpen snuffelde aan onze bumper en het jongste vrouwtje lag op een bepaald moment vier meter naast onze auto te knuffelen met een van haar jongen. Ik moet eerlijk bekennen dat ik met mijn hand bij het raam zat en dat ik het dicht had geschoven als ze nog dichterbij waren gekomen, vooral toen een leeuwin, andermaal de jongste, een meter achter de auto stond en op ons dak leek te willen springen (de zelfde dag had er de huid van een kob op gelegen, waardoor het dak naar dode dieren rook). Deze uren temidden van de grootste groep leeuwen die ik ooit gezien heb, hebben diepe indruk op mij gemaakt. Het voelde als een beloning voor het werk dat we de afgelopen maanden in het park gedaan hebben en het zorgde zowaar voor een soort verbroedering met mijn kameroenese begeleidster (eventjes dan).

Tijdens het bijzondere gezellige veldwerk, kwamen wij zoals gewoonlijk veel sporen van stropers, vissers, vee en andere illegale parkbewoners tegen. Het oostelijke deel van de vloedvlakte, de mares incluis, is een groot, overbegraasd koeienparadijs, waar we geen enkele in leven zijnde wilde herbivoor hebben aangetroffen de afgelopen vier maanden. We vertelden onze verhalen aan Ralph en Barbara en zij deelden onze mening dat als het zo doorgaat, Waza Nationaal Park geen toekomst meer heeft en binnen enkele jaren verdwenen is. Grootste oorzaak hiervoor is dat Albert Kemboe (ik zeg: Klamboe), de concervateur van Waza NP, zijn werk niet doet (waarschijnlijk krijgt hij steekpenningen van de herders en steekt hij het geld voor het beheer van het park in zijn eigen zak (de zak)). Ralph besloot hem een steuntje in de rug te geven, door media aandacht op de situatie te vestigen en belde CRTV (Cameroen Radio & Televisie). De volgende twee dagen gingen Lana en ik samen met onze Kameroenese begeleidster en een filmteam het park in, om een documentaire en een nieuwsitem te maken. Op dag een bezochten we een stroperskamp, een met gras bedekt gat waarvandaan op drinkende antilopen wordt geschoten en het koeien- tevens visserswalhalla Vo. Onze Kameroenese begeleidster voorzag de verschillende onderdelen van commentaar (omdat ze dit jaar bijna niet in het veld was geweest en niet wist waar ze het over had, haalde ze allerlei fragmenten van wat wij haar verteld hadden door elkaar). Op dag twee ging de tocht naar een ander deel van de vloedvlakte: Zeila. Vlak bij Waza kwamen we een mannetje tegen dat illegaal hout stond te hakken. In tegenstelling tot de meeste van zijn collega’s ging hij rustig door met wat hij aan het doen was en liet zich uitgebreid filmen. Ergens halverwege Saourware werd een shot van het telemetrieen geschoten. Lana en ik werden kort gefilmd en onze Kameroeneese begeleidster, waarvan het aantal keer dat ze op de auto klom om telemetrie te doen op een halve hand te tellen is, werd uitgebreid in de picture gezet. We hadden die dag het "geluk" veel smoking guns tegen te komen. In een visserskamp troffen we een recentelijk geslachte vogel aan, het bloed lag nog op de grond en op de vloedvlakte vonden we een pasgeboren kalfje en even verderop een grote kudde koeien. Genoeg beelden om als bewijsmateriaal te dienen. Al met al moet er een sterke docu te maken zijn, waarin de boodschap helder is. Naast deze documentaire is er een radio uitzending en een nieuwsitem gemaakt. Verder is een door ons opgesteld rapport naar de minister van milieu gegaan.

Omdat ik de afgelopen maanden honderden uren in het park heb doorgebracht, ben ik Waza als “mijn park” gaan beschouwen. Ik heb bijna alle diersoorten gezien en weet waar je ze kunt vinden, ik weet waar je de mooiste zonsondergang kunt bekijken en ik ben op plekken geweest waar toeristen nooit zullen komen. Waza heeft mij ervan overtuigd dat de natuur een schoonheid heeft die op zich het beschermen waard is. Deze gedachte maakt het moeilijk te beseffen welke gevaren het park en zijn inwoners boven het hoofd hangen. Je krijgt er in extreme mate het gevoel van dat men in natuurdocumentaires probeert op te wekken. Eerst zie je de prachtige onderwaterwereld van de koraalriffen, of het uitbundige leven in de tropische regenwouden en vervolgens vertelt David Attenborough dat het koraal wordt bedreigd door visserij en het regenwoud door illegale houtkap. Dit resulteert in een gevoel van machteloosheid, je wilt iets doen, maar je kunt niets, hooguit lid worden van het WWF. Het Waza verhaal heeft een soortgelijke uitwerking op mij, deze problematiek overstijgt mijn kunnen. Het is dan ook niet mijn taak er iets aan te doen. Toch ben ik blij dat mijn werk, mijn bloed, zweet en tranen mogelijk een bijdrage leveren aan het uitstellen van het verdwijnen van Nationaal park Waza en mogelijk zelfs het behouden ervan.